Sigmacert Global Bilgi Bankası
- Sokrates'in "Bir insanın gerçek bilgeliği, bilmediğini bilmektir." sözünden yola çıkarak, hizmet alanlarımıza dair bilgi edinmek isteyen müşterilerimiz ve gençler başta olmak üzere her yaştan insanımızın faydalanabilmesi için bilgi bankamızı oluşturduk.
- Eleştiri, öneri ve katkılarınız için tıklayınız.
Sigmacert Global Bilgi Bankası
Çevre Yönetimi Ne Demek?
Çevre yönetimi olumsuz etkileri en aza indirmek ve doğal kaynakları korumak için insan faaliyetlerini planlama, organize etme, yönetme ve kontrol etme sürecidir. Kirlilik kontrolü, atık yönetimi ve doğal kaynakların korunması gibi çok çeşitli faaliyetleri içerir. İnsan sağlığı ve güvenliğini korumaya yardımcı olan çevre yönetimi su, hava ve toprak gibi doğal kaynakların korunmasına da yardımcı olabilir. Bununla birlikte çevre yönetim sistemi sayesinde hayatın sürdürüldüğü tüm bölgeler kirlilik ve diğer bozulma biçimlerinden korunmuş olur. Çevre yönetim sistemi nedir sorusunun genel olarak birkaç yanıt içerir. Bunların başında hükümetler tarafından yapılan düzenlemeler gelir. Hükümetler çevresel etkilerini azaltmak için işletme ve endüstrileri düzenleyebilir. Bu düzenlemeler çevre mevzuatı çerçevesinde gerçekleştirilir. Çevre yönetimi uygulaması gerçekleştiren kişi ve kuruluşların vergi gibi zorunlu ödemelerinde kolaylık ve sübvansiyon sağlanarak diğerlerinin çevreci uygulamalara teşvik edilmesi sağlanabilir. Bununla birlikte gönüllü girişimler ile çevre dostu uygulamalar daha kolay benimsenebilir. Tüm bu uygulamalar Türkiye Cumhuriyeti resmi kurum ve kuruluşları tarafından hazırlanmış çevre yönetim birimi yönetmelik koşullarına uygun şekilde gerçekleştirilir. Bu koşullara uyan kişi, kurum ve kuruluşlara çevre yönetim birimi yeterlik belgesi verilerek uygulamaların standardizasyonu tasdik edilmiş olur.
Çevre Yönetimi Sistemi Nedir?
Çevre Yönetim Sistemi (Environmental Management System / EMS) bir firmanın iç ve dış paydaşlarına çevreye yönelik performansları ile ilgili bilgilerini toparlayıp duyurduğu bir veri tabanıdır. Bu sistem çevreyi korumak adına yapılan raporları, personel eğitimi için gerekli prosedürleri kapsar. Çevre yönetim sistemi basamakları şöyledir:
- Planla: İşletmenin kendi belirlediği çevre politikasına uygun olarak amaçlarının ve süreçlerinin oluşturulmasıdır.
- Uygula: Planlanan süreçlerin uygulanmasıdır.
- Kontrol et: Taahhütler, çevre amaçları ve çalışma kriterleri dikkate alınarak çevre politikalarına uygun olarak proseslerin izlenmesi ve ölçülmesi, sonuçların rapor edilmesidir.
- Önlem al: Sürekli iyileştirme için önlem alınmasıdır.
Çevre yönetim sisteminin temelini oluşturan basamaklar bir döngü oluşturur. Buna kısaca PUKÖ döngüsü denir.
Her firma dış paydaşlarına olan yükümlülüklerini yerine getirebilmek için sistemlerini ISO 14001 standardına ve Çevre Yönetimi Hizmetleri Hakkında Yönetmelik’e uygun olarak hazırlamalıdır. Bu Yönetmelik çevre yönetim sistemi standardı ve uygulamalarını içerir. Bu standart ve uygulamalar ilgili mevzuat ve Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği doğrultusunda hazırlanır. Buna göre firmalarda bu konuyla ilgili olarak görevlendirilmiş yönetim birimlerinin, hizmeti verecek personelin ve danışmanlık firmalarının taşıması gereken bir takım şartlar bulunur. Bu şartlar ilgili birimlerin çalışma usul ve esaslarını, yükümlülüklerini belirler. Ayrıca yeterlik belgesi başvurularının yapılması ve değerlendirilmesi, çevre yönetim sistemi belgesi verilmesi gibi görevler de bu birimlerin sorumluluğundadır. Bu departmanların görevleri arasında ilgili belgeye uygun standardizasyonun denetlenmesi, askıya alınması ve iptali ile ilgili konular da bulunur.
Çevre Yönetiminin Avantajları Nelerdir?
Çevre insan sağlığını ve güvenliği ile doğrudan ilişkili bir kavramdır. Dolayısıyla çevre yönetimi kirliliği ve diğer bozunma bizimlerini azaltarak insan sağlığı ve güvenliğinin korunmasına yardımcı olabilir. Örneğin hava kirliliği solunum, su kontaminasyonu ise mide - bağırsak problemlerine yol açarken toprak kirliliği kanser gibi hastalıklara neden olabilir. Doğal kaynakları korumanın önemi bu noktada fazlalaşır. İnsan sağlığının korunmasının yanı sıra geleceğe yönelik su kıtlığı gibi sorunların da önlenmesine yardımcı olur. Karmaşık ve zorlu bir alan olan çevre yönetimi sürdürülebilir bir gelecek için çok önemlidir. Çevre yönetim sisteminin amacı da kirliliği önleme, atığı azaltma, kaynakları koruma gibi bileşenlerin yanı sıra habitatın korunmasıyla ilgili eğitimi de kapsar. İnsan sağlığı ve güvenliği ile ilgili standartlara uyan firmalara ve kuruluşlara beyaz bayrak gibi çeşitli özellikler de tanımlanır. Böylelikle halk doğru eğitim almış firmalardan hizmet almanın güvencesini yaşar.
ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi avantajları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Uluslararası ve ulusal yasal mevzuatlara uyulmasını sağlar.
- Uluslararası ve ulusal alanda itibar kazandırır.
- İzin ve yetki belgelerinin alınmasında kolaylık sağlar.
- Çevre etkilerinden kaynaklanan maliyetleri düşürdüğü ve doğal kaynakların etkin kullanımı sağladığı için masraflar azalır, bunun sonucunda verimlilik artar.
- İşletme faaliyetlerinden kaynaklanan kirlilik, kaynaktan başlayarak kontrol altına alındığı için kirlenme azalır.
- Çevre yönetimi için bir yükümlülük altına girilmesi müşteri güvenini arttırır.
- Yeşil üretim yapılmasını sağladığı için Yeşil üretim süreçlerine önem veren yeni pazar alanlarına girmeyi kolaylaştırır.
- Risk analizleri sayesinde oluşabilecek tehlikeli durumlarının belirlenmesi acil durum ve kazalara karşı hazırlıklı olunmasını sağlar. Böylece kayıpla sonuçlanan olaylarda azalma görülür.
Bu sistemi uygulayan firmalara danışmanlık hizmeti veren kişi veya kuruluşların çevre danışmanlık yeterlik belgesi almış olması zorunludur. Firmanız için uygun danışmanlık kuruluşunu seçerken dikkat etmeniz gereken en önemli unsur yurtiçi ve dışında yetkinliği onaylı belgeleri almış olmasıdır.
Çevre Yönetimi Terimleri
Çevre yönetimi stratejisi ile ilgili birçok özel terim bulunur. Bu konuyla ilgili bilgi almaya çalışan herkes için bu terimlerden bazılarını derledik:
- Çevresel etki değerlendirmesi (ÇED): ÇED önerilen bir projenin potansiyel çevresel etkilerini değerlendirme sürecidir.
- Çevre yönetim sistemi (ÇYS): Kuruluşların çevresel etkilerini yönetmek için kullandıkları bir dizi politika, prosedür ve uygulamadır.
- Kirlilik kontrolü: Kirleticilerin çevreye salınmasını önleme veya azaltma işlemidir.
- Atık yönetimi: Atıkların toplanması, taşınması, işlenmesi ve bertaraf edilmesi sürecidir.
- Sürdürülebilirlik: Bugünün ihtiyaçlarını, gelecek nesillerinkini de göz önünde bulundurarak karşılayabilme yeteneğidir.
- Hava kalitesi: Havadaki kirleticilerin konsantrasyonu ile ölçülen birim miktarlar.
- Karbon ayak izi: Bir kişi, kuruluş veya faaliyet tarafından yayılan toplam sera gazı miktarı.
- İklim değişikliği: Yükselen sıcaklıklar, yağış modellerindeki değişiklikler ve eriyen buzullar dahil olmak üzere dünya iklimindeki uzun vadeli değişiklikler.
- Koruma: Su, hava ve toprak gibi doğal kaynakların korunması ve akıllıca kullanılması.
- Ekoloji: Organizmalar ve çevreleri arasındaki etkileşimlerin incelenmesi.
- Enerji verimliliği: Aynı çıktıyı elde etmek için daha az enerji kullanılması.
- Çevresel adalet: Çevre yasalarının, düzenlemelerinin ve politikalarının geliştirilmesi, uygulanması ve yürütülmesi ile ilgili olarak ırk, renk, ulusal köken veya gelire bakılmaksızın tüm insanlara adil muamele ve anlamlı katılım.
- Çevre kanunu: Çevreyi kirlilikten ve diğer bozulma biçimlerinden koruyan kanunlar bütünü.
- Çevre politikası: Çevre hakkında karar vermeye rehberlik eden bir dizi ilke ve hedef.
- Doğal kaynaklar: Doğada bulunan su, hava, toprak, mineraller ve ormanlar gibi kaynaklar.
- Kirletici: Çevreye veya insan sağlığına zarar verebilecek bir madde.
- Sürdürülebilir kalkınma: Bugünün ihtiyaçlarını, gelecek nesillerin kendi ihtiyaçlarını karşılama yeteneğinden ödün vermeden karşılayan kalkınma.
- Atık: Amacına hizmet ettikten sonra atılan herhangi bir malzeme.
Bu terimlerin yanı sıra birçok farklı özel tanım da bulunmaktadır. Bunları ve detaylı bilgilerin tamamına Sigmacert Global eğitmenleri sayesinde ulaşmanız mümkündür.
Sıfır Atık Ne Demek?
Atıklar eskiden “Beşikten Mezara” mantığı ile yönetilmekteydi. Bu doğrusal model bir ürünün kaynaktan çıkarılmasıyla başlayıp üretilmesi ve çöp sahasına (mezar) atılması ile biter. Kullanım süreleri biten ürünlerin yeni ürünlere dönüştürülmesi ise "beşikten beşiğe" modelidir ve atık oluşmasını engeller. Bu modelde kapalı döngü çevrimlerinde akan malzemeler için sanayi sistemleri tasarlanarak endüstriyel simbiyoz oluşturulur. Böylece, atıkların en aza indirilmesi, bu ürünlerin geri dönüştürülebilmesi ve yeniden kullanılabilmesi sağlanmış olur. Tüm ürün, malzeme ve ambalajların sorumlu bir şekilde üretilmesi, tüketilmesi, yeniden kullanılması ve geri kazanılması bu prosesin başlangıcıdır. Doğayı ve insan sağlığını tehdit eden atıkların toprağa, suya veya havaya deşarj edilmeden korunmasına da Sıfır Atık denilir. Bu proses yalnızca atıkların yeniden kullanımı ve geri dönüşümü ile ilgili değildir. Prosesin tamamı gelecek nesillere yönelik herkesin sorumlu olduğu bir amaç veya ideal olarak nitelendirilir. Ayrıca bu pratik uygulama sayesinde atıklar için firma sahibi izin belgesi alacak mı gibi detay sorular ortadan kalkar.
Sıfır atık tasarımları geri dönüştürülmüş, daha az ve zararsız malzeme; uzun ömürlü ürün, onarılabilir gereçleri içermektedir. Sıfır atık stratejileri işletmelere, topluluklara, endüstriyel sektörlere, okullara ve evlere uygulanabilir. Sıfır atık tasarımlarının faydaları şunlardır:
- İsrafın azaltılmasını teşvik ettiği için maliyetleri azaltır ve paradan tasarruf edilmesini sağlar.
- Sıfır atık stratejileri üretim süreçlerini iyileştirdiği ve yenilikçi adımlar atılmasını sağladığı için daha hızlı ilerlemeyi motive eder.
- Sürdürülebilirliğin üç hedefi olan ekonomik ve sosyal refah ile çevre korumayı destekler.
- Bu stratejide çöp sahalarına atık malzeme gönderilmediği ve daha az yeni hammadde kullanıldığı için geliştirilmiş malzeme akışları sağlanır.
Kontaminasyon Nedir?
Çevre yönetim stratejisi ve terimleri arasında sıkça merak edilen kontaminasyon nedir sorusunun yanıtını “bulaşma” olarak vermek mümkün. Bulaşma, bir malzemeyi, fiziksel bedeni, doğal çevreyi, işyerini vb. bozan, bulaştıran, uygunsuz hale getiren veya kalitesini düşüren bir bileşen, safsızlık veya başka bir istenmeyen unsurun varlığı demektir. Gıda kimyası ve tıbbi kimyada "kontaminasyon" terimi, gıda veya farmasötik ilaçlarda toksinlerin veya patojenlerin varlığı gibi zararlı izinsiz girişleri tanımlamak için kullanılır. Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü tarafından birçok sektör için tanımlanan kontaminasyon insan ve çevre sağlığına zarar verir. Ayrıca bulaşın temizlik maliyeti, iş ve turizm geliri kaybı gibi ekonomik zararları da oldukça fazladır. Bu nedenle ülkemizde sıkı şekilde denetlenen, ulusal ve uluslararası belgelendirme sistemleriyle kurallara bağlanan çevre yönetimi uygulamaları her kişi, kurum ve kuruluş tarafından disiplinli bir şekilde yerine getirilmelidir.