Sigmacert Global Bilgi Bankası
- Sokrates'in "Bir insanın gerçek bilgeliği, bilmediğini bilmektir." sözünden yola çıkarak, hizmet alanlarımıza dair bilgi edinmek isteyen müşterilerimiz ve gençler başta olmak üzere her yaştan insanımızın faydalanabilmesi için bilgi bankamızı oluşturduk.
- Eleştiri, öneri ve katkılarınız için tıklayınız.
Sigmacert Global Bilgi Bankası
Küresel Tehdit: Karbon Ayak İzi
Karbon ayak izi ve oluşumu hakkında bilgi sahibi olmak ister misiniz? Bunun için öncelikle kısaca tarihçesinden söz etmekte fayda var. Sanayi Devrimi ile birlikte tarımdaki makineleşme 18 - 19. yüzyıllarda oldukça belirgin bir artış kaydeder. Bu gelişmeler tarımda insan gücüne ihtiyacın azalmasına neden olur. Bu sektördeki insanlar sanayideki başka iş alanlarına yönelmeye başlar. Böylelikle kırsal kesimlerden kentlere yoğun bir göç başlar. Kentlerdeki nüfus artışının hız kazanması gelişen teknoloji ve sanayinin enerji ihtiyacında da benzer oranda artışa sebep olur. İhtiyaç duyulan enerjiyi karşılamak için dünya genelinde kömür, petrol, doğalgaz gibi fosil yakıtların kullanımı böyle başlar. Bu yakıtların sürdürülebilir olmaması günün birinde tükeneceği gerçeğiyle insanlığı yüz yüze bırakırken bir taraftan da karbon salınımı yüksekliği doğaya zarar verir. Karbon salınımı yüksek oranlarda karbon içeren fosil yakıtların tüketilmesi sonucu meydana gelir. Enerji kaynakları tüketiminin her geçen gün artması çevre kirliliği sorununu da arttırarak küresel ısınma ve iklim değişikliği gibi çevresel sorunlarının ortaya çıkmasına sebep olur. Peki, tüm bu bilgiler ışığında karbon ayak izi nedir ve nasıl tanımlanır?
Karbon Ayak İzi Nedir?
Sıkça sorulan sorular arasında yer alan karbon ayak izi nedir konusunun yanıtı sektörden firmalara ve kişilere göre farklılık gösterir. Bununla birlikte bireylerden başlayarak herkes üzerine düşen görevleri yapmak zorundadır. Karbon ayak izi insan veya kurum faaliyetleri sonucu ortaya çıkan sera gazı emisyonlarının birim karbondioksit cinsinden ölçülen sonuçlarıdır. Bu sonuçlar kişi veya kurumların çevreye verdikleri zararı ifade eder. Bu tanım kendi içinde iki ana parçadan oluşur. Çevreye verilen zararın tam olarak anlaşılması için iki dereceye ayrılmış karbon ayak izi çeşitlerini şöyle tanımlamak mümkün:
- Birincil: Evsel enerji tüketimi ile araba ve uçak gibi ulaşım araçları başta olmak üzere insan faaliyetleri sırasında fosil yakıtların yanmasından dolayı açığa çıkan doğrudan CO2 emisyonlarıdır.
- İkincil: Kullanılan ürünlerin tüm yaşam döngüsü boyunca yani bu ürünlerin imalatından bozunmalarına kadarki süreçte salınan dolaylı CO2 emisyonlarının ölçüsüdür.
Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi tanımlarına göre birey ve kurumların doğaya verdikleri zarar hesaplamaları farklı olur. Kişilerde ve kurumlarda tekil olarak da farklılık gösteren bu hesaplamaları yapmak oldukça kolaydır. Hesaplamalarla ilgili detaylı bilgilere ve karbon ayak izi projesi gibi uygulamalara yazımızın devamında yer vereceğiz.
Ekolojik Ayak İzi
Çevre yönetimi prosedürlerinde dikkat çeken bir diğer konu da ekolojik ayak izi nedir sorusu. Ekolojik ayak izi bir kişinin, topluluğun veya ulusun tükettiği mal ve hizmetleri üretmek için ne kadar arazi ve kaynak kullandığının bir ölçüsüdür. Bir nüfus veya faaliyet tarafından kullanılan biyolojik olarak verimli kara ve deniz alanlarının toplam miktarının, o alanın ortalama küresel üretkenliğine bölünmesiyle hesaplanır.
Ekolojik ayak izi, sürdürülebilirliği ölçmek için kullanılabilir. Küçük ekolojik ayak izine sahip bir popülasyon veya çalışma daha sürdürülebilirdir. Bu uygulama insan faaliyetlerinin çevre üzerindeki etkisini anlamak için değerli bir araçtır. Bu sayede sürdürülemez uygulamaları belirleyebilir ve değiştirebilirsiniz. Ekolojik karbon ayak izi azaltmak için bireylerin de üzerine düşen görevler bulunur. Bireysel araç kullanmak yerine yürümek, bisiklete veya toplu taşımaya binmek bu görevlerden biridir. Bitki bazlı yiyecekler tüketmek, yerel ve organik ürünlere yönelmek, geri dönüşüme dikkat etmek tüketimde karbon döngüsünü azaltır. Su ve enerji tasarrufu yapıp üzerinde eko etiket bulunan ürünleri destekleyerek de konuyla ilgili sosyal sorumluluğunuzu yerine getirebilirsiniz.
Sera Gazı Ne Demek?
Sanayi Devrimi’nden bu yana küresel sıcaklık 1℃’den fazla artış göstermiş bulunuyor. Sıcaklığın 1,5 ℃ üzerine çıkması durumunda dünyada şiddetli kuraklık, seller, ortalama küresel yağış miktarında ve deniz seviyesinde artış gibi geri dönüşümsüz etkiler oluşturacağı düşünülmekte. Bunun en önemli nedeni ise sera gazları. Sera gazı nedir sorusunu şöyle yanıtlamak mümkün: Sera gazı atmosfere salınan karbondioksit gibi ısıyı tutan gazlara verilen genel isimdir. Bu gazları şöyle listelemek mümkün:
- Karbondioksit (CO2)
- Metan (CH4)
- Nitröz Oksit (N2O)
- Hidroflorür karbonlar (HFCs)
- Perfloro karbonlar (PFCs)
- Sülfür Hekzaflorid (SF6)
Sera gazı emisyonu ise bu listelenen gazların atmosfere bırakılan miktarına verilen isimdir. Sera gazlarının çevre kirliliği artışında katkısı fazladır.
Karbon Ayak İzi Hesaplanır mı?
Karbon ayak izi hesaplama bireysel ve kurumsal olarak yapılabilir. Kurumsal olarak yapılan karbon ayak izi hesaplamaları sera gazı emisyonu kaynaklarını 3 farklı kapsama ayırır. Kapsam 1, 2 ve 3 (Scope 1, 2, 3) salınan emisyonların doğaya verilen zararının detaylı olarak incelenmesini sağlar.
- Kapsam 1 emisyonları: Raporlayan kuruluşun tesisleri veya kontrol ettiği kaynaklardan direkt salınan emisyonlardır. Bu sebeple de birincil karbon ayak izi olarak değerlendirilir.
- Kapsam 2 emisyonları: Kurumun kullanmak amacıyla tedarik ettiği elektrik, buhar, soğutma ve ısıtma işlemlerindeki tüketimleri sonucu oluşan dolaylı sera gazı emisyonlarıdır. Bununla birlikte kurum tarafından satın alınan mal ve hizmetler, personel ulaşımı, iş seyahatleri, operasyon atıkları, kaynak yönlü nakliye ve dağıtım, sermaye malları, kaynak yönlü finansal kiralama konusu varlıklar örnek verilebilir.
- Kapsam 3 emisyonları: Kurum tarafından değer zinciri boyunca yürütülen faaliyetlerde meydana gelen kullanımlardan kaynaklanan ve Kapsam 2 kategorisine tüm dolaylı sera gazı emisyonlarını içermektedir. Kapsam 3’e tüketici yönlü nakliye ve dağıtım, ürün/hizmet yaşam sonu, ürün/hizmet kullanımı, satışı yapılan ürün ve hizmetlerin işlemleri, tüketici yönlü finansal kiralama konusu varlıklar, yatırımlar örnek verilebilir.
Kurumsal hesaplamalar firmaların hangi kaynaklarda daha fazla sera gazı emisyonu olduğunu görmelerine olanak sağlar. Böylece kurumlar çevresel etkilerinin yoğunlaştığı prosesleri tespit edebilecek ve gerekli önlemleri alabilir. Atık yönetiminin etkili bir şekilde yürütülmesi, enerji verimliliği sağlanması, ürünlerin yaşam döngüsü boyunca çevresel etkilerinin azaltılması bunlardan bazılarıdır.
Bireylerin kendi karbon ayak izi hesaplama için günlük faaliyetlerinde tüketilen enerjiye odaklanmaları gerekir. Bireysel hesaplamalar için çeşitli siteler de mevcuttur. Yapılan hesaplamalar sonucunda karbon ayak izinin azaltılması için önlemler alınabilir. Evlere ısı yalıtımı yapılması, su ve elektrik gibi kaynakların tasarruflu kullanılması, tasarruflu ampul kullanılması, A sınıfı beyaz eşyaların tercih edilmesi gibi yöntemler karbon ayak izini azaltmaya katkıda bulunur. Bireysel ve kurumsal karbon ayak izlerinin azalması dünyanın karbon salınımından kaynaklı çevre kirliliği ile mücadelesine önemli katkı sağlayacaktır.
Karbon Ayak İzi Testi
Karbon ayak izi testi birey, ev veya kuruluş tarafından üretilen sera gazı (GHG) miktarını ölçmenin bir yoludur. Test tipik olarak enerji kullanımı, ulaşım, gıda tüketimi ve sera gazı emisyonlarına katkıda bulunan diğer faaliyetler hakkında sorular sorar.
Çevrimiçi olarak kullanılabilen birçok farklı karbon ayak izi testi bulmanız mümkündür. Testin doğruluğu, sorulan sorulara ve sonuçları hesaplamak için kullanılan metodolojiye bağlı olarak değişir. Bu testi yaptıktan sonra size emisyon seviyenizi gösteren bir puan verilir. Bu puanı emisyonlarınızı başkalarınınkiyle karşılaştırmak veya zaman içindeki ilerlemenizi izlemek için kullanabilirsiniz. Test ayrıca çevre kirliliği emisyonlarınızı azaltmanın yolları için öneriler de sağlayabilir. İşte en popüler karbon ayak izi testlerinden bazıları:
- Karbon Ayak İzi Hesaplayıcı: Bu hesaplayıcı Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı (EPA) tarafından geliştirilmiştir. Kullanımı ücretsizdir ve herkes tarafından erişilebilir.
- Ayak İzi: Bu hesaplayıcı, Dünya Yaban Hayatı Fonu (WWF) tarafından geliştirilmiştir. Ayrıca kullanımı ücretsizdir ve herkes tarafından erişilebilir.
- ClimateCare: Bu hesap makinesi iklim değişikliğini azaltmak için çalışan, kâr amacı gütmeyen bir kuruluş olan ClimateCare tarafından geliştirilmiştir. Ücretli bir hesap makinesidir ve kullanıcıların bir hesap oluşturmasını gerektirir.
Karbon ayak izi testi yapmak çevreye etkiniz hakkında daha fazla bilgi edinmenin harika bir yoludur. Ayrıca emisyonlarınızı azaltmak için değişiklik yapabileceğiniz alanları belirlemenize de yardımcı olabilir.
Kurumsal Karbon Ayak İzi Hesaplamaları
Kurumsal karbon ayak izi hesaplama için firma yönetim ve çalışanlarının eğitim alması gerekir. Bireysel olarak her çalışanın şirketlerin karbon ayak izi üzerinde etkisi vardır. Ekolojik ayak izi hesaplama bireylerin şirket harici yaşamlarında da büyük katkı sağlar. Bu yaşamsal konu gelecek nesiller için şirketlerin yaptığı en önemli yatırım olarak kabul edilebilir. İklim değişikliği raporlaması ile ilgili olan karbon saydamlık projesi ile şirketinizi ve çalışanları daha iyi bir yaşam için motive edebilirsiniz. Carbon Disclosure Project kelimelerinin baş harflerinden oluşan CDP açılımı ve karbon saydamlık projesi nedir sorusu firmaların aldığı eğitimler ve güncel bilgilerle tamamlanabilir.
Karbon Ayak İzi Hesaplama Eğitimi
Karbon ayak izi hesaplama eğitimi almak isterseniz çevrimiçi veya yüz yüze hizmet sunan birçok kuruluş bulabilirsiniz. Bu eğitimler sayesinde karbon ayak izinizi hesaplayabilir, emisyonlarınızı azaltmanın yollarını belirleyebilir ve sürdürülebilirlir hedeflerinize ulaşabilirsiniz. Özellikle fabrika karbon ayak izi hesaplama gibi spesifik eğitimlerin işletmeniz için büyük faydaları vardır. Bu faydaları şöyle sıralamak mümkün:
- Çevre üzerindeki etkinizi anlayabilir ve emisyonlarınızı azaltmak için değişiklik yapmanız gereken alanları belirleyebilirsiniz.
- Emisyon azaltmada siz ve kurumunuz için doğru uygulamaları netleştirebilirsiniz.
- Sürdürülebilirlik hedeflerinize ulaşmak için doğru planı geliştirebilir ve olumlu katkı sağlayabilirsiniz.
Karbon Ayak İzi Azaltma Eğitimi
Bireyler ve kurumlar için karbon ayak izi nasıl azaltılır ve ekolojik ürün belgesi alımı konuları üzerine araştırmalar yapıyorsanız Sigmacert Global ile iletişim kurarak iyi bir başlangıç yapabilirsiniz. Karbon ayak izi eğitimi çevre kirliliği konusunda detaylı bilgileri uzman eğitimcilerimiz sayesinde edinebilirsiniz. Böylelikle firmanız için önemli sertifikasyon aşamalarını tamamlayarak üretimlerinizde eco işareti almaya hak kazanırsınız.